افراد مبتلا به فلج مغزی در کنترل عضلات صورت، زبان، فک و سینه خود مشکل دارند. این مسئله توانایی آنها را برای تولید صدا و صحبت کردن صحیح محدود میکند. کاهش شنوایی نیز میتواند باعث تأخیر در گفتار و مشکلات ارتباطی شود. حدود 75 درصد از کودکان فلج مغزی دارای نقص گفتاری هستند. خوشبختانه، تخمین زده شده که 50 تا 70 درصد از این کودکان میتوانند از آموزش گفتار بهره ببرند و به این ترتیب کیفیت زندگی بالاتری داشته باشند. پس با گفتاردرمانی میتوان بخشی از این مشکل را حل کرد. در این مقاله میخواهیم به بررسی روشهای گفتاردرمانی فلج مغزی بپردازیم
فلج مغزی میتواند بر کنترل حرکتی در کل بدن تأثیر بگذارد. برای برخی، ممکن است فقط پاها، یک طرف بدن یا یک اندام را درگیر کند. پس تمامی افراد فلج مغزی نیاز به گفتاردرمانی ندارند. هنگامی که فلج مغزی بر عضلات اطراف دهان تأثیر میگذارد، افراد ممکن است با عملکردهایی مانند جویدن، صحبت کردن، تنفس و بلع مشکل داشته باشند
دیزآرتری شایعترین اختلال گفتار حرکتی در افراد مبتلا به فلج مغزی است. افراد مبتلا به دیزآرتری در کنترل ماهیچههای دهان و ایجاد نفس کافی برای صحبت کردن مشکل دارند؛ بنابراین ممکن است با مشکلت زیر دست و پنجه نرم کنند:
گفتار نامشخص
تلفظ ضعیف
لحن نامناسب
لکنت زبان
مشکلات تغذیه
صدای تودماغی
این عوارض ممکن است به طور قابلتوجهی بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد، خطر سوءتغذیه، سطوح بالای استرس و مشکلات ارتباطی را افزایش دهد. در نتیجه برای تقویت عضلات حرکتی دهان و بهبود مهارتهای ارتباطی و تغذیه، گفتاردرمانی ضروری است
منظور از نوروپلاستیسیته توانایی سیستم عصبی مرکزی برای ایجاد تغییرات انطباقی و سازماندهی مجدد خود بر اساس رفتارهای فرد است. مانند ارتقای دیگر مهارتها، راهکار اصلی بهبود در این زمینه نیز تمرین کردن است. تمرین مداوم به تحریک مغز کمک میکند. در گفتاردرمانی، گفتار درمانگر مهارتهای ارتباطی و تغذیه فرد را ارزیابی میکند و برنامهای شخصیسازی شده برای فرد ارائه میکند. این برنامهها به کنترل بهتر عضلات حرکتی دهان کمک میکنند
تولید گفتار
جویدن و بلعیدن
نفس كشيدن
استفاده از سیستمهای ارتباطی تقویتی یا جایگزین
زبان بیانی
صدا
مهارتهای تلفظ
توسعه واژگان
مهارتهای شنیداری
درک و شکلگیری کلمات
مشارکت مستقیم در گفتگو
مشکلات دهان و گلو
اکنون که مزایای گفتاردرمانی برای افراد مبتلا به فلج مغزی را درک کردید، چند تکنیک رایج مورد استفاده در این زمینه را بررسی میکنیم
تلفظ: در این روش از کارتهای مختلفی استفاده میشود که به فرد کمک میکنند تا بر صداهای خاص تمرکز کند.
تمرین دمیدن: در این روش برای تمرین دادن به عضلات دهان و برای تولید صداهای خاص و تقویت شکم با هدف کنترل تنفس، از دمیدن در حباب یا سوت استفاده میشود.
تمرینات تنفسی: کار روی دم و بازدم برای تقویت دیافراگم.
تمرینات فک: خوردن غذاهایی که نیاز به جویدن اضافی دارند، مانند کرفس، سیب و هویج، با هدف تقویت عضلات فک.
تمرینات بلع: جمع کردن بزاق یا مایع در دهان و قورت دادن ناگهانی آن. این کار از ریخته شدن غذا و مایعات به داخل راه هوایی جلوگیری میکند. همچنین با تمرین مانور ماساکو عضلات پشت گلو را تقویت میکنند.
تمرینات زبان: تقویت زبان با انجام تمریناتی همچون فشار دادن آن به یک قاشق